Boşnak Yemekleri ve Bosna Hersek Yemek Kültürü

Boşnak Yemekleri yazımızda sizlerle beraber Türkiye’de Boşnak mutfağının izini süreceğiz. Açıkçası Türkiye’de en iyi Boşnak yemekleri nerede yenir şeklinde bir sorunun muhatabı olduğumuzda hafif bir sendeledik. Çünkü ecdadın 500 yıllık Balkan egemenliğinde Bosna’da Anadolu izlerini sürmüş ve daha önce Bosna Hersek‘te ne yenir isimli detaylı bir dosya hazırlamıştık. Fakat Türkiye’de bu muhteşem mutfağa dair araştırmayı henüz yapıyoruz.

Balkanlar üzerinden Anadolu’ya başlayan göçlerle Anadolu ile kucaklaşan Boşnak yemeklerini sizler gibi biz de çok seviyoruz. Türkiye’de Boşnak mutfağına yönelik hizmet veren restoranlar ile ilgili maalesef genel bir kaynak eksikliği vardı. Ve bu soruyu kendimize bir misyon edinerek hem kardeş ülkeye göz kırpalım hem de bu yazıyla Boşnak yemeklerini sevenlere bir amme hizmeti sunalım istiyoruz.

Boşnak yemek kültürü

Boşnak Yemekleri Nerede Yenir?

Boşnak yemekleri İstanbul için Bayrampaşa Yıldırım mahallesi ve Pendik Sapanbağları başta olmak üzere, Bahçelievler Yenibosna semti, İzmir’in Çamdibi semti, Bursa, Manisa’nın Akhisar ilçesi ve Balıkesir Ayvalık ülkemizdeki en iyi adreslerdir. Ülkemizin birçok şehrinde Boşnak restoranları hizmet veriyor. Fakat bana göre en iyi Boşnak yemekleri Bayrampaşa Yıldırım mahallesi ve Pendik Sapanbağları mahallesinde yenir. Özellikle Boşnak mutfağı Pendik ilçesinde çok dikkat çekici restoranlara ev sahipliği yapıyor.

Spesifik Boşnak Restoranları tavsiyelerimiz için linke tıklayın.

Boşnak yemek isimleri – Mantıye

Boşnak Yemek Kültürü

Malum Bosna Hersek’in şehir dokusuna yansıyan Osmanlı kültürü, yemeklerini de es geçmemiş. Boşnak Yemekleri için vazgeçilmez ana malzemelerden birincisi et, ikincisi hamurdur. Yemeklerde genellikle dana ve kuzu olmak üzere en çok kırmızı et kullanıyorlar. Etleri ızgara olarak pişirmeyi daha çok seviyor olsalar da etin kendi suyunda veya farklı soslar ile pişirdikleri yemeklerde var. Kırsal arazinin bol, hayvancılığın yaygın olduğu Bosna Hersek’te et, yemeklerin olmazsa olmazıdır. Hatta suho meso gibi kurutulmuş etleri kahvaltılarda ve gün arası atıştırmalarda bile görebiliyorsunuz.

Boşnak Yemekleri

Kendi suyunda pişirilen yemekler, közde pişen enfes börekler, bol kemikli kuru fasulye, odun ateşinde pişen et, sosis ve sucuk, pleskavitsa (Pljeskavica) ve Ulusal yemek sayılan cevapi köfte Boşnak mutfağının olmazsa olmazları arasında yer alır. Kaymacina, soka, palaçinka, izlivaça, mahluta, palaçinka, Bosanski lonac, kurgusa, kljukusa, supa, pilav ve biryan kapama gibi sadece isimlerini yazarak bile sayfalar doldurabileceğimiz yüzlerce lezzet var. 🙂

sucukise, pleskavitsa

Boşnak sosisi ve mantısı

Soka

Soka için özel parantez açalım çünkü mekanlarda çok sık karşılaşacaksınız. Soka; Balkan biberinin içine peynir, süt ve kaymak karışımının doldurulması ile yapılan bir Boşnak turşusudur. Boşnak mutfağında özellikle sabah kahvaltısında tercih edilen soka aslında köfte, mantı hatta her öğün yenebilecek bir lezzettir.

Soka nedir?

Boşnak Mutfağı hakkında ve Boşnak yemekleri isimleri ile ilgili hafif dozlarda bilgi verdikten sonra şimdi genel hatları ile Meşhur Boşnak yemeklerini kategorize edelim.

Boşnak Et Yemekleri Nelerdir?

Cevapi

Boşnak et yemeklerine ayrı bir parantez açarak devam ediyoruz. Bosna Hersek’te Ulusal yemek olarak kabul edilen Cevapi köfte pidenin arasında servis ediliyor ve yanında soğan salatası bol bol tüketiliyor. Hele ki bazı yerlerde yanında bir kaymak verirler yemelere doyamazsınız. Aynı kaymağı isterseniz kahvaltı için seçeceğiniz yumuşak bir poğaçanın arasına da koydurabiliyorsunuz.

Cevapi

Pleskavitsa

Pleskavitsa; Yassı köfte olarak tabir edilen ve burgere benzemesine rağmen lezzet olarak birkaç gömlek üstte diyebileceğimiz sığır etinden yapılan şahane bir köfte türüdür.

Pleskavitsa nedir?

Raznjici ve Teletina İspod Saca

Yine köfte tarzında yapılırsa bol soğan salatası ile tüketilen Raznjici yani şişte et, iki metal sac arasında dana eti ve ekmeğin pişirilmesi ile yapılan Teletina ispod saca nefistir.

Bosanski Lonac

Diğer bir meşhur Boşnak et yemeği Bosanski lonac iri doğranmış dana, kuzu veya koyun eti ile yapılır. Bol bol yeşil fasulye, lahana, patates, domates, havuç ve soğan yemeğe ilave edilerek pişirilir.

Yine tandırda çok tercih edilen et yemeklerinden biridir.

Boşnak et yemekleri nelerdir?

Boşnak Kuru ve İsli Etler Nelerdir?

Ülkemizde nedense kuru et ve isli et olarak gruplandırılan etlerin aslında farklı farklı isimleri bulunuyor. Ciddi emek ve öz veri ile hazırlanan bu etler yiyenleri kendisine müptela ediyor.

İnek etinin kurutulmuşuna pleçka, dana etinin kurutulmuşuna suho meso, koyun etinin kurutulmuşuna stelia ve keçi etinin kurutulmuşuna ise Jaretina deniliyor. Fakat günümüzde nedense hepsi için kuru et veya isli et genel isimleri kullanılıyor.

Boşnak usulü kuru ve isli et nasıl yapılır? (Pleçka, Suho Meso, Stelia, Jaretina)

Boşnak Mutfağında meşhur isli etler, lezzet yolculuğuna bütün haldeki antrkotların bir hafta boyunca tuza yatırılması ile başlıyor. Bir hafta sonunda tuzdan alınan antrkotlar hava almayan bir odaya konuluyor. Ardından hava almayan bu odada odun ateşi yakılıyor ve bir hafta boyunca antrkot bu odada asılarak kurumaya bırakılıyor. Oda havasız olduğu için yakılan odun ateşinden alev çıkmadığı gibi odaya devamlı olarak is yayıyor. Aynı usul ile isli sucukta yapılıyor.

Boşnak usulü kuru ve isli et nasıl yapılır?

Boşnak Hamur İşleri Nelerdir?

Boşnak Börek Çeşitleri (Sirnica, Zeljanica, Krompirusa, Burek)

Türkiye’de açıkçası Boşnak mutfağı denildiğinde akla ilk börekler ve Boşnak mantısı geliyor. Yufkası elde açılan ve közde sac üzerinde pişirilen böreklere genel itibari ile Pite (Pita) ismi veriliyor. Fakat içlerinde kullanılan malzemelere göre Sirnica (peynirli börek), Zeljanica (ıspanaklı börek), Krompirusa (patatesli börek) ve Burek (kıymalı börek) olmak üzere farklı isimler alıyorlar. Her çeşit börek yapılıp keyifle yenilmesine rağmen Boşnak erkeklerine göre böreğin en makbulü kıymalı ve patatesli olanıdır.

Boşnak börek çeşitleri nelerdir?

Boşnak Mantısı

Boşnak mantısı ise genel olarak kıymalı olarak yapılır ve üzerine bol sarımsaklı yoğurt eklenerek afiyetle yenir. Hamur işlerinin üzerine genel olarak lezzeti katlayan unsur sarımsaklı yoğurt mutlaka ilave ediliyor.

Boşnak mantısı – Mantiye

Potoplika ve Ribitsa

Et suyuyla ıslatılan kuru yufkaların üzerine pişmiş kuzu eti ve sarımsaklı yoğurt serilmesi ile yenilen Potoplika, yine yufkaların küçük parçalar halinde yağlanıp içlerine kıyma konulduktan sonra fırında pişirilmesi ile yapılan Ribitsa en güzel örnekleridir.

Boşnak Ekmekleri (Ustipci sa kajmakom, Ljevaca)

Boşnak hamur işleri arasında börek ve mantı dışında söz edilmesi gereken diğer bir lezzet ise şüphesiz ekmekleridir. Bol bol tüketilen Ustipci sa kajmakom Boşnak peynirli lokmaları ve Ljevaca isimli sebzeli ekmekleri nefistir.

**Boşnak böreklerinden unutulmaya yüz tutmuş bir lezzeti de yazımın sonunda size aktarmaya çalışacağım. İnternette hakkında herhangi bir kaynağa ulaşamayacağınız bu börekten konunun dağılmaması için şu anda bahsetmiyorum.

Boşnak hamur işleri nelerdir?

Boşnak Tatlıları Nelerdir?

Kuru Baklava

Boşnaklar hamur işlerinde olduğu kadar hamur ile yapılan tatlılarda da oldukça başarılıdırlar. Baklavayı seven Boşnaklar genel olarak kuru baklava tercih ediyorlar. Kahve kültüründe çok gelişmiş Boşnaklar kahvelerin yanında elmalı kuru baklava yemeyi severler.

Trileçe

Trileçe; son yıllarda Türkiye‘de de patlama yapan ve adım başı her yerde karşınıza çıkan Balkanlar’dan sofralarımıza uzanan ve mutlaka yenmesi gereken müthiş bir tatlıdır. 3 sütten yapıldığı için ismine Trileçe deniyor. Fakat sizleri biraz üzecek belki ama görüntüsü dışında Türkiye’deki trileçeler Bosna’da yediğimiz hiçbir trileçeye tat olarak benzemiyor.

Boşnak tatlıları – Trileçe nedir?

Kaymacina

Kaymacina ise görünüş olarak krem karameli andırsa da lezzet olarak kaymağı andırıyor ve hatta çok daha güzeli. Süt, yumurta ve portakal ile yapılan bu tatlı Boşnak Mutfağında mutlaka denenmesi gereken tatlılardandır.

Yine elma tatlısı olan Tufahije de çokça yapılan bir tatlıdır. Hoşaf ve tatlısının yanı sıra erik meyveler arasında çok tüketiliyor. Hatta yemeklerde bile zaman zaman kullanılıyor.

Dudove

Dudove yine bizim çok sevdiğimiz görüntüsü kalburabastıya tadı şekerpareye benzeyen Boşnak tatlılarındandır. Ceviz ile yapılan bu hamur tatlısı Boşnaklarda bir bayram geleneğidir. Gördüğünüz mekanda siz de affetmeyin. 🙂

Boşnak tatlıları – Dudove nedir?

Saraybosna Turları

Bosna-Hersek’in başkenti olan Saraybosna, Osmanlı İmparatorluğu’nun izlerinin görülebileceği tarihi yapıları ve göz alıcı doğal güzellikleri ile turistik gezilerin sevilen duraklarından biridir. Şehir merkezinde görülebilen tarihi Başçarşı, I. Dünya Savaşı’nın resmen başladığı yer olarak kabul edilen Latin Köprüsü, Osmanlı mimarisinin izlerini taşıyan Gazi Hüsrev Bey Camii, Bosna Savaşı’nın izlerinin görülebileceği Umut Tüneli’ni Saraybosna tatil turlarında yakından keşfedebilirsiniz. Ayrıca bu sevimli başkentte gürül gürül akan Skakavac Şelalesi, tabiatın mucizesi Vrelo Bosne ve manzarasına doyum olmayan Trebević gibi pek çok doğa harikasının tadını doyasıya çıkarabilirsiniz. Tüm bu mekânları gezip görebilir, Saraybosna turları eşliğinde tatilinizi daha keyifli bir hale getirebilirsiniz.

**Bir Asırlık Gelenek Zaparşa

Bu yazıyı Boşnak kökenli biri olarak kaleme aldığımı belirtmemde fayda var. Boşnak Yemekleri yazımda eksik veya hatalı yazdığım yerler varsa affola. Hamur işleri kısmında 1893 mübadelesi ile Bursa’ya göç eden rahmetli dedem ve nice büyüklerimi de yad etmezsem kendimi borçlu hissederim.

Zaparşa Nedir?

Rahmetli babaannem tamamına yakını Boşnak göçmenlerinden oluşan köyümüzde yüz yılı aşkın bir börek geleneğini sürdürürdü. Her hafta sonu bize Zaparşa (Zaporça, Zaporşa) isimli Boşnak böreğini yapar ve yemelere doyamazdık.

Boşnak mutfağı kaybolan lezzet Zaparşa

Zaparşa Nasıl Yapılır?

Alt tabanına karbonat, yumurta ve mayalı hamuru yerleştirdiği tepsiyi içinde odun yaktığı kuzine fırınına sürer ve 25-30 dk pişirirdi. Ardından fırından çıkarıp üzerine kaşıkla hamuru tamamen kapatacak şekilde az miktarda yoğurt yedirir ve tekrar fırına atardı. Zar gibi üzerini kaplayan yoğurt tepside hafif bir şekilde kuruduktan sonra tekrar alır, üzerine pul biber ve tereyağ ile hazırladığı sosu bol bol gezdirirdi. Bu enfes Boşnak böreği 30 yıllık mazimde benim için hep en önemli yerlerden birini aldı. İçinde et, patates gibi herhangi bir malzemeyi barındırmayan bu börek bizim için mübadelede çekilen acıları, sevgiyle yeşeren ve umutla yeniden şenlenen sofraları simgeliyor. Şuanda aynı böreği aynı lezzette maalesef ne annem yapabiliyor, ne de kız kardeşim. 🙁

Közde pişen Boşnak börekleri ve mantiye

500 yıllık bir mirasın eseri olan Boşnak yemeklerinin bazıları emin olun nice büyüklerimiz ile beraber toprak oldu. Bahsettiğim zaparşa bunlardan sadece biri, hatta birde lukuşa isimli böreğimiz vardı onun tarifini ve tadını şuanda hiç hatırlayamıyorum bile. Boşnak mutfağında bunlar gibi kim bilir daha nice kaybolup giden Boşnak yemekleri vardır.

Boşnak yemekleri yazımız burada sona eriyor. Tüm bu Boşnak lezzet mirasını kattıkları lezzet ve sevgiyle bize aktaran tüm büyüklerimizi rahmetle anıyor, unutulmadan günümüze kadar bu bayrağı taşıyan mekanlarımızı da sevgiyle selamlıyoruz.

Bosna’da ne yenir sorusunun cevabı için linke tıklayın.

---

Bizi takip edin! | Follow us!

Anadolu’dan ve Dünya’dan lezzet notlarımızı paylaştığımız instagram.com/gurmexcom ve facebook.com/gurmex sosyal medya hesaplarımızdan bizi takip edebilirsiniz.

---