Malatya Gezi Rehberi: Malatyada Gezilecek Yerler, Medeniyetlerin Buluşma Noktası

Malatya; Binlerce yıllık tarihi eserleri ve eşsiz doğal güzellikleri sunan turizm kenti. Kayısı, tekstil ağırlıklı sanayisi, dinamik ekonomisi, 800 bini aşan nüfusu, Türkiye‘nin dört bir yanına açılan yolları, tarihi ve kültürel değerleriyle Doğu Anadolu’nun turizmde söz sahibi illerinden birisidir.

Malatya Gezilecek Yerler- Kanalboyu

Pütürge İlçesi Tepehan beldesi üzerinden ulaşılan Nemrut, Eskimalatya, Aslantepe ve Arkeoloji Müzesinde bulunan eserler kültür turizminin, zenginlikleri olarak dikkat çekerken; Sultansuyu, Karakaya Barajı ve Levent Vadisi doğa turizmi kapsamında şehrin keşfedilmeyi bekleyen değerleridir.

Malatyada Gezilecek Yerler – Pütürge

Aslantepe

Malatya Gezilecek Yerler ve Malatya Tarihçesi

Malatya, kuruluş ve isim itibariyle başlangıçtan zamanımıza kadar büyük bir değişikliğe uğramadan gelen Anadolu şehirlerinden birisidir. Şehirden Kültepe vesikalarında Melita, Hitit vesikalarında Maldia olarak bahsedilmekte. Asur İmparatorluk devri vesikalarında Meliddu, Melide, Melid, Milid, Milidia, Urartu kaynaklarında ise Melitea denil­miş. Hitit hiyeroglif kitabelerinde şehir, bir öküz başı ve ayağı ile ifade edilirken Malatya kelimesinin Hititçe bal anlamına gelen Melid’den türediği anlaşıl­ıyor.

Malatyada Gezilecek Yerler

Malatya tarih boyunca çeşitli kültür ve medeniyetlere ev sahipliği yapmış bir şehirdir. Aslantepe, Nemrut Dağı, Fırıncılar Höyük, Bayramtepe Höyük, Ören Höyük, İkinciler Höyük, Aslantaş, Kağköy Kaya Kabartmaları, Levent Vadisi, Ansur ve Kaletepe Höyük gezilecek yerler ve görülebilecek en önemli arkeolojik alanlardandır.

Malatyada Gezilecek Yerler doğa

Kent ve ilçelerinin doğal güzelliğinin yanı sıra, kültürel ve tarihsel eserler ile bazı yerler, turistik açıdan öneme sahiptir ve ilgi çeker. Ancak şu bir gerçektir ki, ülkemize her yıl önemli bir girdi sağlayan turizm sektöründe şehir adına ilginin kaynağı tartışılmaz biçimde Nemrut Dağı ve bu dağdaki açık hava mabedinde sergilenen eserlerdir. Daha sonra Nemrut’u Battalgazi ilçesindeki eserler izler.

Malatyada Gezilecek Yerler doğal

Aslantepe

Malatya’nın 6 km. kuzeydoğusunda Orduzu’da bulunan yığma toprakla meydana getirilmiş on höyükten biridir. M.Ö. 1900-1200 yılları arasında yaşamış bir Hitit yerleşim yeridir. Atatürk’ün emriyle burada 1933 yılında Fransız I. Delaporte, 1948 yılında C.Schaeffer ve 1962 yılında italya F. Meriggi ile M.Puglisi tarafından kazılar yapılmıştır.

Bu kazılar sonunda ilk eski tunç çağı, Hitit imparatorluk çağı, Hellenistik Çağ, Roma ve Bizans olmak üzere çeşitli kültür tabakalarına rastlanmıştır. Burada Hitit ve Asur hükümdarlarına ait saray kalıntıları, kabartmalar, aslan heykelleri ve süslü vazolar bulunmuştur. Bu eserlerin çoğu Ankara Arkeoloji Müzesinde sergileniyor.

Nemrut Dağı

Nemrut Dağı; Adıyaman’ın Kahta ilçesi ile Malatya’nın Pütürge ilçesi sınırlarının kesiştiği 2150 metre yüksekliğinde bir dağdır.

Bu dağ Malatya’ya 94 km. mesafededir. İlk bakışta dağın doruğu gibi görülen tepe, tahminen 50 metre yüksekliğinde ve 150 metre çapında bir höyük. Bu höyüğün doğusu ve batısında Kommagene kralı I. Antiochos tarafından yaptırılmış çok ilginç heykeller ve tapınak bulunmakta. Birbiri üzerine yığılan taşlarla meydana getirilmiş höyük gerçekten çağımıza ulaşabilmiş ender hazinelerden biri.

Dünyanın 8. Harikası nitelemesini hakeden Nemrut Dağı, Commagene Kralı I. Antiochos tarafından yaptırılmış bir açık hava mabedi. Mabedde yer alan tanrı heykelleri ve kralın anıt mezarı olduğu tahmin edilen tümülüsün bulunduğu Nemrut Dağı, Malatya ve Adıyaman il sınırları içerisinde bulunuyor.

Nemrut Dağı

Heykeller arasında dikkat çekenler;

Herkül:

Yunan Mitolojisinde yarı insan, yarı tanrı bir karakter.

Artragenes:

Mitolojide savaş tanrısı.

Ares:

Pers tanrısı.

Kral I. Antiochos:

Kral kendisini tanrı sayarmış. Bu nedenle heykelini eril ve dişil tanrı heykellerinin arasına koydurmuş.

ZeusOramasdes (Ahuramazda):

Bu tanrı, Pers ve Yunan uygarlıklarındaki belli başlı bütün tanrıları sembolize ediyor. Bu heykelin başı, en büyük Zeus heykel başlarından biri olarak biliniyor.

Fortuna:

Şans ve kader tanrıçası. Bu heykelin başı sebze ve meyve figürleriyle süslenmiş.

Apollo:

Mitra, Helio ve Hermes karışımı güneş tanrısı. Bunların yanı sıra, heykellerin hemen yanında kartal ve aslan heykelleri mevcut. İnanışa göre, kartal gökyüzünden, aslan ise yeryüzünden gelecek tehlikeleri savuşturacaktı.

Ayrıca, güney platformda Pers Kralı Darius’a ait bir portre bulunuyor. Kralın annesine mi, yoksa karısına mı ait olduğu belirlenemeyen bir portre de doğu platformda var. Antiochos’un anne tarafından Büyük İskender’e, baba tarafından Darius’a dayandığı söyleniyor. Bu yüzden heykellerin tamamında Pers ve Yunan etkileri gözleniyor ve bazı tanrı başları taçla süslenmiş.

Nemrut Dağı, sadece heykeller ve röliyefleri görmek için ziyaret edilmez. Güneşin doğuşu ve batışı, yörenin diğer çekici yanlarından sadece biridir. Akşam bulutların arasında yavaş yavaş kaybolan, sabah ise tersini yaparak yükselen güneş, izleyicilere unutulmaz dakikalar yaşatır ve karelerce film harcatır. Acele etmeden, yavaş yavaş yüzünü gösteren güneşin ışıkları çevresinde, aylara göre değişen, renk cümbüşleri oluşur. Bazen inanılmaz güzellikteki rengin adı mor olur, bazen kızıl, bazen de menekşe. Gece vakti, güneş battıktan sonra, bu kez ay sahneye çıkar. Eğer ay yüzünü tamamıyla gösterdiği bir dönemde ise, yani dolunaysa, zirveden bakarak Adıyaman, Malatya, Gaziantep, Diyarbakır ve Şanlıurfa’yı kıvrıla kıvrıla kateden Fırat’ı seyretmek apayrı bir zevktir.

Battagalgazi (Eskimalatya) İlçesi

Malatya’da turizmin ilgi odaklarından bir tanesi de Battalgazi ilçesinde yer alan eserler. Bilindiği gibi Battalgazi halk arasında “Eskimalatya” adıyla anılıyordu.

Ulu Camii ve Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı bunlardan en önemlileridir. Camii Kebir olarak da anılan Ulu Camii ilk kez 7. yüzyılda Araplar tarafından yaptırılmış ve Türkiye’de yaptırılan ilk camii olduğu tahmin ediliyor.

1224 yılında Selçuklu Emiri Sabahattin İlyas tarafından yeniden yaptırılmış, Memluk ve Osmanlılar döneminde onarılmış. Camii süsleme sanatının güzel örneklerine sahip. Kapı kemeri, büyük kubbe ve kasnağındaki işlemeli taş oyma motifleri, beyaz, siyah, lacivert, yeşil ve firuze renkli çini mozaikler ilgi çekici.

Eski Malatya’da turistlerin ilgisini çeken diğer eser Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı. 1632 yılında Silahtar Bosnalı Mustafa Paşa tarafından yaptırılmış.

Karakaya Baraj Gölü

Büyük bir bölümü Malatya sınırları içinde kalan Karakaya Barajı Göl alanında, Kırkgöz Köprü mevkisinde turistik tesisler ve feribot işletmesi çalışmaları ile ilde göl turizmi çok canlanmış.

Akçadağ ilçesinde gezilecek görülecek yerler

1- Arga Tepesi: Akçadağ ilçesi merkezinde yer alan, yapılaşma ile bozulan höyük yoğun olarak Eski Tunç Çağı ve Hitit Kültürlerini barındırıyor.

2- Ören Höyük: Akçadağ ilçesi Ören Köyüne çok yakın olan höyük, yoğun olarak tunç çağı kültürünü barındırıyor.

3- İkinciler Höyük: Akçadağ ilçesi İkinciler Köyünde tarlalar arasında yer alan höyükte yoğun tahribat oluşmuş. Yoğun olarak Tunç Çağı ve Demir Çağı Kültürlerini barındırıyor.

4- Levent Vadisi-Bağköy Kaya Kabartmaları: Akçadağ ilçesi Levent bucağının bulunduğu tabii ve gösterişli vadinin bir bölümünde yer alan, kaya mağaraları ve kaya kabartması Roma dönemini fazlaca yansıtan bir yer. Ancak, Geç Hitit olarakta yorumlanabilir.

Arapgir ilçesinde gezilecek görülecek yerler

1- Çobanlı Konağı:

Bugünkü varislerin soy ismiyle adlandırılan konak, esasında Osmanlı paşalarından Cevat Şakir Paşa Konağıdır. Ayrıca Halil Vamık Paşa Konağı olarak da adlandırılır. Giriş katı ile birlikte üç katlıdır. Taş malzeme ile örtülü duvarların aralarına ahşap hatıllar atılmış, çatı sacla kaplıdır.

2- Ulu Camii:

Eski Arapgir’de kayalık bir alanda yer alan camide kitabe olmadığından tahminen 14. yüzyıl İlhanlı eseri olduğu tahmin edilmektedir. Yapının en gösterişli yeri kuzey yöndeki ana giriş kapısıdır. Aslında Ulu cami olarak adlandırılıyorsa da çevresinde yer alan eserlerle bir külliyenin parçasıdır. Kesme taştan inşa edilmiş cami yörenin gösterişli yapılarından.

3- Mir-i Liva Ahmet Paşa Camii:

Osmanlı dönemi, 18. yüzyıl ilk dönemi eserleri olan cami, Ahmet Paşa tarafından yaptırılmış. Arapgir İsaoğlu mahallesinde yer alan Cami kubbesiz olup, dikdörtgen planlı ve tamamen kesme taş ile inşa edilmiş.

4- Gümrükçü Osman Paşa Camii:

Eski Arapgir’de bulunan camii H. 1209 M. 1787 tarihinde, Osmanlı Paşalarından Gümrükçü Osman Paşa tarafından yaptırılmış. Kesme taş yapı, tek minareli ve kare planlı cami, Arapgir çayı kenarında yer alıyor.

5- Molla Eyüp Mescidi:

Arapgir Osman Paşa mahallesinde yer alan yapının bir diğer adı ise Ispanakçı Mustafa Paşa Kütüphanesi. Ancak bugünkü görünümü kütüphaneden çok mescide benziyor. Dikdörtgen planlı, kesme taş ve moloz taş kullanılarak inşa edilmiş, üzeri kubbeli çok harap durumda bir yapı. Kitabesi olmamasına rağmen tahminen 18. yüzyıl eseri.

6- Cafer Paşa Camii:

Eski Arapgir’in, Osman Paşa mahallesinde yar alıyor. Kitabesine göre H. 1105 M. 1683 tarihinde Cafer Paşa tarafından tamir ettirilmiş ancak yapı 14. yüzyılda Şeyh Masan tarafından yaptırılmış, İlhanlı Beyliği eseridir. Kare planlı, tek kubbeli, tek minareli cami halen ibadete açık.

7- Yeni Camii:

Arapgir’de Osman Paşa Mahallesinde bulunan cami tamamen harap durumda. Minaresi olmayan cami tamamen kesme taştan inşa edilmiş ve üzerinde kitabe olmamasına rağmen tahminen Akkoyunlular Beyliği dönemi (1398-1515) eseri.

8- Hanikâh:

Eski Arapgir’de Ulu caminin hemen yanında yer alan, tahminen 14. yüzyılda İlhanlı Beyliği tarafından bir külliye olarak L şeklinde planlanmış bir yapı.

9- Çarşı Hamamı:

İsaoğlu Mahallesinde bulunan hamam, kitabesinin okunamaz durumda olmasına rağmen 1806 tarihi okunmakta. Dikdörtgen bir alanı kaplayan hamam iki kubbeli, üç bölümden oluşuyor.

10- Elmasik Hamamı:

Ermeni Mahallesi olarak bilinen mahallede bulunan hamam iki kubbeli ve kesme taşla inşa edilmiş. Dikdörtgen mimariye sahip hamamın kitabesi yok. Tahminen 19. yüzyıl Osmanlı eseri.

11- Osman Paşa Hamamı:

Aynı isimle mahallede bulunan hamam, 19. yüzyıl Osmanlı eseri. Dikdörtgen alan üzerine oturan yapının dış duvarları kesme, iç duvarları ve kubbe moloz taşla üç bölüm olarak inşa edilmiş.

12- Osman Paşa Çeşmesi:

Osman Paşa mahallesinde, Gümrükçü Osman Paşa camii ile Osman Paşa Hamamı arasında yer alan çeşme, kesme taştan inşa edilmiş. Kitabesi olan caminin tarihi belli değil ancak 18. yüzyıl Osmanlı eseri olduğu tahmin ediliyor.

13- Eski Arapgir Kalesi:

Eski Arapgir’de sarp bir kayalıkta inşa edilen kale, 14. yüzyıl beylikler dönemine ait ve yalnızca duvar izleri kalmış. Çok harap durumda.

14- Büyük Kozluk Köprüsü:

Kozluk çayı üzerinde bulanan köprünün kitabesi var fakat tarihi yok. Kesme taştan inşa edilen köprü iki gözlü ve beylikler dönemi eseri olduğu tahmin ediliyor.

15- Eski Arapgir Kale Köprüsü:

Kozluk Köprüsünün 100 metre güneyinde yer alan tek gözlü köprü kesme taştan inşa edilmiş ve beylikler dönemi eseri olduğu tahmin ediliyor.

Arguvan ilçesinde gezilecek görülecek yerler

1- Karahöyük:

Arguvan ilçesi Karahöyük Köyünde yer alıyor. Etrafı tarlalarla çevrili höyükte en çok tunç çağı ve hitit dönemi yerleşimine rastlanmış.

2- İsahöyük:

Arguvan ilçesine giden Malatya – Arguvan kara yolu üzerinde İsa Köy’de yer alıyor. Etrafı tarlalarla çevrili höyükte, yoğun olarak eski tunç çağı iskanı tespit edilmiş.

3- Morhamam (Uzunoğlan) Höyüğü:

Arguvan ilçesi, Morhamam Köyünün Fırat Baraj gölü kenarında yer alan höyük, yoğun olarak ilk tunç çağından başlayarak iskan tespit edilmiş.

Battalgazi ilçesinde gezilecek görülecek yerler

1- Ulu Camii: 

1224 yılında Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubat tarafından yaptırılan cami, Anadolu’da, İran Selçukluları mimarisi geleneğini sürdürün mihrap önü kubbeli, avlu ve eyvanlı tek eserdir. İçinde yer alan çini ve mozaikler devrin en güzel örneği. Mimari Yakup Bin Ebubekir’dir. Taş ve tuğladan yapılan Caminin esas taş kitabesi Malatya Müzesinde yer alıyor. Aslında güney cephesinde yer alan kalıntıların ait olduğu Şahabiye Kübra Medresesi ile birlikte bir külliyenin parçasıdır.

2- Yeni Camii: 

Hicri 1328, Miladi 1912-13 yıllarında inşa edilen son Osmanlı dönemi eseridir. Halen ibadete açık olan cami, kare planlı ve tek kubbeli olarak kesme taştan yapılmış. İkisi Cami bünyesinde, diğeri doğu avlusunda olmak üzere üç minaresi ve dışa taşkın bir mihrabı vardır.

3- Kale Surları: 

Roma devri kalesinin yapımına M.S. 79 yılında başlanmış uzun yıllar devam eden inşadan sonra getirilerek 530-40 yıllarında tamamlanmış. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde onarım gören kalenin esasta 95 burcu ve 11 kapısı varmış fakat günümüze harabe olarak ulaşmış.

4- Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı: 

1632 yılında 4. Murat Han’ın silahtarı Mustafa Paşa tarafından yaptırılmış. Dikdörtgen planlı yapının malzemesi kesme taş. Üzeri tonoz sistemiyle örtülü yazlık ve kışlık olmak üzere 2 bölüme sahip yapı 1965-1970 yıllarında restore edilmiş.

5- Aslantepe Höyük:

Şehir merkezine 4 km. mesafede Orduzu (Bahçebaşı) mevkisinde. Neolitik zamandan (M.Ö. 8 bin), Roma dönemine kadar, bütün kültürleri, tahminen 27 kültür katı ile barındırıyor. Höyük’te, 1961 yılında başlayan düzenli bir kazı çalışması halen devam ediyor. 1931-1937 yılları arasında yapılan kazılardan çıkarılan değerli heykeller, halen Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergileniyormuş. Höyük’ten çıkarılan kalan eserlerin tümü ise Malatya Müzesinde. Örenyeri olarak ziyaret açık bir yer.

6- Melik Sunullah Minaresi: 

Bugün yalnızca minaresi kalan cami, 1394 yılında Abdullah Hüsnü Oğlu Çerkez tarafından yaptırılmış. Tuğladan inşa edilmiş bir minare, halk tarafından vaiz ocağı olarak biliniyor.

7- Emirömer Mescidi: 

1556 yılında yapılan, dikdörtgen planlı bugün mescid olarak değil, türbe olarak ziyaret ediliyor. Taş duvarlı eser düz damlı ve türbe içerisinde mezar bulunuyor.

8- Karahan Camii:

Kitabesine göre, 1583 yılında, Malatya Miralayı Hüsrev Bey tarafından yaptırılan bu Osmanlı eseri kareye uygun planlı. 1900 yılında restore edilen caminin son cemaat yeri revaklarla çevrili.

9- Ak Minare Camii: 

Zaim Yusuf oğlu Himmet tarafından Osmanlı eseri kesme taştan yaptırılmış ve tek kubbeli caminin minaresi yıkılmış.

10- Sütlü Minare (Çermik): 

Kitabesi bulunmayan eser yapım tekniği ve kullanılan malzemelere göre Osmanlı Devrine ait. Bağlı olduğu cami yıkılırken tek şerefeli minarede yıkılmak üzere.

11- Namazgah:

Seceddün İshak oğlu Kemaleddin Kâmyar tarafından 1243 yılında yaptırılan eser orijinal durumunu muhafaza ederek günümüze kadar gelmiş. Selçuklular döneminde yol güzergahlarında yolcuların rahatlıkla namaz kılmaları için inşa edilen namazgahta bir mihrap ve yedi basamaklı minber yer alıyor. Tamamı kesme taştan yapılmış.

12- Alacakapı Mescidi:

1585 yılında yaptırılan cami, kare planlı ve üzeri ahşap çatılıdır. Büyük onarım görmüş ve tuğla minare 20. yüzyılda yaptırılmış.

13- Sıddı Zeynep Kümbeti:

Üzerinde herhangi bir kitabe olmamasına rağmen yapım tekniği olarak Selçuklu devri eseri. Piramit külahlı çokgen yapı, taş malzeme ile yapılmış.

14- Kanlı Kümbet: 

Kare planlı taş ve tuğla malzeme ile yapılan anıt mezar, tahminen 1300 yıllarına ait. İki katlı kümbetin alt katı mumyalık, üst katı ziyaret yeri olarak inşa edilmiş. Tahminen dışa konik bir külah ile örtü olması gereken kubbe içten yarım ay şeklinde ve kitabesi okunmaz durumda.

Kanlı Kümbet

15- Halfetih Minaresi: 

Tamamen tuğla malzeme ile yapılan minare 13. yüzyıl eseri. Tahminen çevresinde bulunan cami veya medresesinin bir parçası. Yapı tekniği ile malzeme olarak Ulu cami ile benziyor. Halk tarafından “Hötüm Dede” olarak biliniyor.

16- Toptaş Camii:

Kendi ismi ile anılan mahallede yer alan üzeri çatılı cami çok tamir görmüş ve orijinal durumu bozulmuş. Kitabelerdeki tarihlere göre 1681 ve 1827 tarihlerinde tamir görmüş ve minaresi 1960’lı yıllarda inşa edilmiş.

17- Şahabiye-i Kübra Medresesi:

Ulu Cami’nin güneyinde çok harap durumda olan kalıntılar bu medreseye ait. Sanat tarihi araştırmacılarına göre Selçuklu Sultanı Keykavus zamanında Mimar Semaddin Muhammed İbn Osman ve Tekfuroğlu Stefan isimli ustaya yaptırılmış. Ulu Camii ile birlikte külliye olduğu tahmin edilmekte.

18- Ahmed Duran Mescidi ve Türbesi:

Muhammed Sabit Bey tarafından 1792 yılında ahşap olarak inşa edilmiş. Yöre halkı tarafından kutsal sayılarak sık sık ziyaret ediliyor. Battalgazi’nin sadık bir subayı olduğu rivayet ediliyor.

19- Kırk Kardeşler Şehitliği: 

13. yüzyıl Selçuklu Dönemi mezarlığı olan yerleşim birimi, halen dökülmüş vaziyette mezar taşları, yazı, stil ve yapılış tarzıyla Selçuklu Dönemini yansıtıyor. Halk buranın 40 adet Selçuklu yiğidine ait mezarlık olduğuna inanıyor.

20- Yusuf Ziya Paşa Camii:

Hicrî 1207, Miladî 1792 yılında inşa edildiği ve Sadi Paşa tarafından yaptırıldığı giriş kapısı üzerindeki kitabede yer almakta. Dikdörtgen planlı caminin duvarları taş, üzeri ahşap çatılı, minaresi ise sonradan örülmüş. Son cemaat yeri bitişiğinde iki türbe var ve halen ibadete açık.

21- Çarşı Camii: 

Kitabesi olmayan Camii, tahminen 17. yüzyıl mimarisi bir kiliseye ait. Sonradan camiye çevrilmiş olup, halen açık. Bina kesme taşla inşa edilmiş ve üzeri çatılı.

22- Venk Kilisesi:

Merkez Çamurlu Köyünde bulunan dikdörtgen planlı kilise, taş yapısı ve plan tipi ile bazilikaları andırıyor. Ancak, son Osmanlı dönemi eseri olan yapı, halen terk edilmiş durumda ve harap.

23- Tahtalı Hamam:

Kitabesi bulunmayan, ancak mimari özellikleri ile son Osmanlı eseri olduğu belli olan hamam üç bölmeden oluşuyor, dikdörtgen planlı ve kesme taştan yapılmış.

24- Halk Eğitim Merkezi Binası: 

19. Yüzyıl sonu olarak bilinen yapı son osmanlı dönemi eserlerinden. Tamamen kesme taştan yapılmış olan eserin oda bölümleri kargir. Ortada uzunca bir salon ve etrafında odalar yer alıyor. Atatürk’ün Malatya’yı ziyaretinde kaldığı binada bu bina.

26- Derme İlkokulu Kapısı: 

Üzerinde kitabe bulunmasına rağmen, yapı son Osmanlı dönemi eseri. 1907 yılında yapılan esas ilkokul binasının ön tarafında kalıyor. Esas bina yıkılmış ve zamanla bugünkü okul binası yapılmış. Açıklıkta ahşap iki katlı kapı yer alıyor.

27- İnderesi Mağaraları: 

Askeri saha içerisinde bulunan mağaralar tahminen paleolitik devre hitap ediyor. Ancak tabii ve fiziksel nedenlerle tahribatın fazlalığı tarihi izleri yok etmiş.

28- Furuncu Höyük:

Malatya – Elazığ kara yolu üzerinde, Çiftlik ve Furuncu Köyü kavşağında yer alıyor. Kara yolu geçmiş yıllarda Höyük’ün yarısını götürmüş. Höyük katları incelemesine göre, kalkolitik, tunç ve demir çağı ile Roma dönemi kültürlerini barındırıyor.

29- Maltepe Höyük:

Malatya, Orduzu Pınarbaşı gölet kenarında yer alıyor.

Darende ilçesinde gezilecek görülecek yerler

1- Roma Mezarı:

Yenice Kasabası merkezinde yer alan Maşattepe mevkisinde bulunan tümülüste yapılan kurtarma kazısı sırasında gün ışığına çıkarılan mezar anıt, içten düzeltilmiş dıştan moloz taş ve topraklarla dolgulandırılmış taştan inşa edilmiş. Çift dromos (Mekan) lu yapıda, boşlukta ahşap sanduka (tabut) içinde kadın cesedi bulunmaktaymış. Ayrıca taşınır nitelikteki küçük buluntular, Malatya Müzesinde teşhire sunulmuş. Tahminen M.Ö. 1. yüzyıla tarihlenmekte. Aynı bölgede açılmış üç adet tümülüs daha bulunuyor.

2- Merkez Tümülüs:

Darende ilçesi, Eski Darende mevkisinde yer alıyor. Büyük ihtimalle Roma Dönemi tümülüsü.

3- İki Mezarlık:

Darende ilçe merkezi, Eski Darende mevkisinde yer alan ve halen kullanılan Osmanlı Mezarlarını barındıran iki adet mezarlık.

4- Doğal Akvaryum:

İlçe merkezi, Somuncu Baba mevkisinde tohma çayı vadisi içerisinde yer alan kayalar içerisinde balıklı gölün kaynağı durumunda. Balıklar buralara yumurtalarını bırakarak çoğalıyor. Aynı kaynaktan uzunca bir ark’la su yolu bağlantısı, Camii avlusunda bulunan sonradan yapılan havuza akıyor.

5- Somuncu Baba Boğazı:

Darende ilçesinde yer alan balıklı göl ve Somuncu Baba Camii ile başlayıp taş köprüye varan dik kayalardan meydana gelen, Tohma çayının ortadan aktığı tabii bir boğaz. Gerçekten görülmeye değer.

6- Tohma Çayı Doğal Vadisi:

Darende ilçesinde, Somuncu Baba Camii, doğal akvaryum, balıklı gölü içine alarak taş köprüye kadar uzanan ve dik kayalık yamaçlardan oluşan vadinin, taş köprüye yakın bölgesinde doğal bir hamam (sıcak su) yer alıyor. Yörede burası Gehver veya Gâvur hamamı olarak biliniyor.

7- Aşudu (Günpınar) Şelalesi:

Darende ilçesi, Günpınar Köyü sınırları içerisinde, Tohma çayı yatağında yer alan, tahminen 45-50 metre yüksekliğinde kayaların arasında suyun sert akışı şelaleye güzellik katıyor. Turizme açık bir sit bölgesi, mutlaka uğrayın!

8- Kavlak Köprüsü:

Darende ilçesinde bulunan ve halen kullanılan taş köprü. Herhangi bir kitabe ve yazıt yok ancak son Osmanlı dönemi eserlerinden.

9- Taş Köprü:

Darende ilçesinde, Tohma Çayı üzerinde ve doğal vadinin hemen bitiminde köprü gözü olarak bilinen taş köprü, bir gözü betonarme ile onarılmış ve halen ulaşımı sağlıyor.

10- Nadir Köprüsü:

Son Osmanlı Dönemi bir köprü Tohma çayı üzerinde. Üç gözü olan köprünün, bir gözü kapatılmış, diğer iki gözü betonarme ile onarılmış ve halen ulaşıma açık.

11- Ulu Camii Minaresi:

Eski Darende mevkisinde yer alan Ulu caminin esas mekanı yoktur ve sadece minaresi ayaktadır. Kitabe olmamasına rağmen, yapım tarzı ve işçilikte, caminin beylikler dönemi 14. yüzyıl eseri olduğu tahmin ediliyor. Tek şerefeli minarenin küllah kısmı tahrip olmuş ve kesme taştan inşa edilmiş.

12- Danabey Minaresi:

Eski Darende mevkisinde, kesme taştan inşa edilen ve şerefe korkulukları ve küllahı yıkılmış olan minare, kayıtlara göre H. 1156 M. 1727 yılında Osmanlı Paşalarından Hacı Hüseyin Paşa tarafından yapılmış.

14- Hacı Müsrif Minaresi:

Eski Darende Mevkisinde kesme taştan inşa edilen Minare on altıgen gövdelidir. Kayıtlara göre H. 1170 M. 1740 tarihinde Osmanlı Paşalarından Abidin Paşa tarafından yaptırılmış.

15- Somuncu Baba Camii Minaresi:

Eski Darende Somuncu Baba külliyesinin hemen bitişiğinde, eski bir camiye ait minare, H. 1907 M. 1677 tarihinde Osmanlı döneminde yaptırılmış. Bu tarihe göre Şeyh Hamit-i Veli zaviyesinin minaresi olarak biliniyor. Kare kaideli ve on altıgen gövdeli, tek şerefeli olarak taştan inşa edilen minarenin bitişiğinde bulunan cami sonradan yapılmış.

16- Mehmet Paşa Kütüphanesi:

Eski Darende mevkisinde bulunan eser, kare planlı, kesme taş duvarlı ve tek kubbeli. Kitabeye göre H. 1193 M. 1763 tarihinde Osmanlı Paşası, Darendeli Sadrazam Mehmet Paşa tarafından yaptırılmış.

17- Bedesten:

Eski Darende mevkisinde bulunan bedesten, Osmanlı dönemi eseri. Dikdörtgen planlı klasik Osmanlı kapalı çarşıları planında. Orta büyük avlu etrafına odalar sıralanmış yapının taşıyıcı duvarları kesme taş, diğer bölümleri ve üzerinde moloz taşlarla örtülü ve oda üzerleri beşik tonozlu.

18- Hasan Paşa Hamamı:

Eski Darende mevkisinde bulunan Hamam, klasik Osmanlı tipine uygun olarak iki bölümlü ve kesme taştan inşa edilmiş, esas mekan kubbeli. Tahminen Osmanlı paşalarından Hasan Paşa tarafından yaptırılmış, diğer bir adı da Hüseyin Paşa Hamamıdır.

19- Zengibar Kalesi:

Yörede senkbar ismi ile de anılan kalıntı, tahminen Osmanlı dönemi eseri. Darende ilçesi kuzey yamaçlarında yer alan kalenin giriş kapısı kalmış. Kesme taştan inşa edilmiş.

Malatya Doğanşehir ilçesinde gezilecek görülecek yerler

1- Sulu Mağara:

Doğanşehir ilçesi Polat Kasabasına 5 km. uzaklıkta dağlık bir alanda yer alan mağara tabii güzelliği ve jeolojik yapısıyla tabii sit bölgesi. Sarkıt ve dikitler görülmeye değer.

2- Roma Sur Kalıntıları:

Roma dönemi Doğanşehir Surlarını meydana getiren Kale, günümüze bir kaç yerde ayakta kalan kalıntılarıyla gelmiş. Kesin tarihi ve yaptıran belli değil, eski bir resim veya herhangi bir gravür yok.

Malatya Hekimhan ilçesinde gezilecek görülecek yerler

1- Taşhan:

Üzerinde yer alan ve üç dilde yazılı kitabesine göre 1218 Miladi 615 hicri yıllarında Selçuklu döneminde Ebu Salim Bin Ebul Hasan tarafından yapılmış ve 1. İzzettin Keykavuş yaptırmış. Osmanlı döneminde yoğun tamir görmüş olan han, dikdörtgen planlı ve avlulu, eyvanlı bir yapıya sahip.

2- Köprülü Mehmet Paşa Camii:

Hekimhan ilçe merkezinde yer alan cami tek minareli ve kesme taştan 1660 tarihinde yaptırılmış ve 1815 tarihinde esaslı tamir görmüş. Caminin ilk kitabesinde Fazıl Ahmet Paşa’nın yaptırdığı yazılı. Esas mekan dikdörtgen planlı, üzeri kubbeli, son cemaat yeri revaklı ve beş küçük kubbelidir.

3- Köprülü Mehmet Paşa Hamamı:

Kitabesi olmamasına rağmen tahminen 17. yüzyıl eseri. Dikdörtgen planlı hamam üç bölümlü, klasik Osmanlı tipi kesme ve moloz taşlardan inşa edilmiş.

4- Kilise:

Hekimhan ilçesi merkezinde eski hapishane olarak kullanılan bina, yıkık durumda. Son Osmanlı veya Bizans (olabilir) dönemi dikdörtgen planlı, basit bazilika tipinde bir mimarisi var.

5- Güzelyurt Höyük:

Hekimhan-Güzelyurt yol güzergahında yer alıyor ve yoğun olarak tunç çağını barındırıyor.

Kuluncak ilçesinde gezilecek görülecek yerler

1- Eşref Höyük:

Kuluncak İlçesi Konak Tepe sınırları içerisinde yer alan höyük, yoğun olarak tunç çağını barındırıyor.

2- Kabak Abdal Türbesi:

Alvar Köyünde yer alan türbe kitabesine göre 1844 tarihli. Kare planlı yapının üzeri kubbeli ve yapı içerisinde beton sıvalı bir mezar yer alıyor.

Yazıhan ilçesinde gezilecek görülecek yerler

1- Abdülrezzak Camii:

Fethiye Köyünde yer alan camii, Osmanlı dönemi (Kanuni Devri) Mimari örneklerinden. Yörede Uzun Hasan Camii olarak biliniyor.

2- Fethiye Höyük:

Fethiye Köyü merkezinde yer alan höyük, yüzey buluntularına göre kalkolitik çağdan başlayarak Roma dönemine kadar iskan görmüş. Selçuklu ve Osmanlı döneminde köy yerleşime açıldığından höyük kullanılmamış.

3- İriağaç-Köy Camii:

Köy Camii yıkılmış, sadece yeri ayakta. Taş malzeme ile inşa edilmiş tek yapı üzerine beşik tonozlu. Üzerindeki kitabede, 1866 tarihinde Hüseyin Bin Hüseyin tarafından yaptırıldığı yazıyor.

4- Kuruçay Höyük (Hacı Höyük):

Yazıhan ilçesi, Karaca Köyü, Kuruçay mevkisinde yer alan Höyük; Roma, Bizans, Osmanlı kültürlerini kapsıyor.

5- Buzluk:

Ansır Köyü sınırları içerisinde bulunan yerleşim birimi mağaralarından. Ayrıca, yörede mezarlık alanları da mevcut. Tahminen paleolitik yerleşime sahne olmuş mağaralar günümüzde çok bozulmuş.

Yeşilyurt ilçesinde gezilecek görülecek yerler

1- Kaletepe Höyük:

Yeşilyurt ilçesi, Şabandede mevkisinde yer alan Höyüğün yüzey araştırmalarına göre, Roma ve Bizans dönemlerini barındırdığı tespit edilmiş.

2- Taşhoron Kilisesi: 

18. Yüzyılın ikinci yarısına tarihlendirilen kilisenin kitabesi silik. Dikdörtgen planlı, tek kubbeli yapının taşıyıcı unsurları kesme taş ve 1970’li yıllarda yıkılmış. Doğu yönünde apsis ve her iki yanında merdivenle çıkılan papaz odaları yer alıyor.

3- Samanköy Höyük:

Merkez Samanköy’de bulunan sivri yapılı Höyük, yüzey buluntularına göre kalkolitik ve Tunç çağı yerleşimi barındırıyor.

4- Askerî Şehitlik:

Merkez, Paşa Köşkü Semtinde bulunan Şehir Mezarlığı içerisinde askeri şehitlik olarak kullanılıyor. 1946 yılında Kıbrıs harekatında şehit düşen Kemal Özalper’de burada yatıyor.

Malatya’nın Doğal Güzellikleri

Orduzu Pınarbaşı

Orduzu Pınarbaşı, şehir merkezinde adı en çok bilinen mesire yeri. Malatya – Elazığ kara yolu üzerinde, merkeze 5 km. mesafede Bahçebaşı (Orduzu) semtinde kaynak sularının önüne set çekilerek bir gölet oluşturulmuş. Yamaçları çam ağaçlarıyla çevrili olan bu yer yaz aylarında şehir halkının dinlenme yerlerinin başında geliyor.

Malatya Gezilecek Yerler- Orduzu Pınarbaşı

Yazın sıcak günlerinde Malatyalılar Pınarbaşı’na akın edip, göl kenarında piknik yapıyorlar. Yazlık gazinolar, dinlenme tesisleri ve Mişmiş park’ta inşa edilen Kayısı Fuarı alanı Orduzu Pınarbaşı’nı, şehrin en gözde dinlenme alanlarından biri haline getirmiş.

Horata

İl merkezine 5 km. mesafedeki Konak Kasabasında, Beydağının eteklerinde çıkan Horata suyunun çevresinde bir mesire yeri. Yaz aylarında kent merkezinden Horata’ya akın eden Malatyalılar, durgun, temiz ve soğuk suların yanında dinlenme fırsatı buluyor.

Gündüzbey

Malatya’ya 8 km. uzaklıktaki Yeşilyurt İlçesinin kasabası olan Gündüzbey, Derme Deresinin kaynak yeri. Yeşile bezeli doğal güzellik, suyun bolluğu ve kasabanın sakinliği halkın ilgisini çekiyor. Yaz aylarında ziyaretçi akınına uğrayan kasaba içinde ve yakınında bulunan parkların yanı sıra, Kapılık adıyla bilinen mevki görülmeye ve dinlenmeye değer yerlerdendir.

Davullu Pınar

Yeşilyurt ilçe merkezine 2 km. mesafedeki Taftacık mevkisinde kaynak sularının kayaların arasından çıkıp dereye karıştığı bir dinlenme yeri.

İnek Pınarı

Yeşilyurt İlçesindeki İnek Çayının kaynağındadır. İlçeye 5 km. mesafede, Kadir Uşağı köyüne giden yol üzerindeki, Altmalı mevkisinde yer alıyor. Doğal güzelliği, sakinliği ve yöredeki meyve bahçelerinin bolluğu, İnek Pınarını görülmeye değer kılan sebeplerden. İnek Pınarı, yaz aylarında ilçedeki vazgeçilmez piknik yerlerinden biri sayılıyor.

Sürgü Takaz

Doğanşehir ilçesinin, Sürgü Kasabasında kaynak sularının çıktığı Sürgü Vadisinde yer alıyor. Malatya’ya 70 km. mesafede asfalt yol ile ulaşılan mesire yeri bol, temiz ve soğuk sulu Takaz kaynağının oluşturduğu doğal bir akvaryum görünümünde. Sürgü Takaz, alabalık üretme tesislerinin bulunduğu ve lezzetli alabalıklarının tadına bakmanızı önerdiğimiz yerlerden.

Sulu Mağara

Doğanşehir ilçesi, Polat Kasabası’na 6 km. mesafede, görülmeye değer doğal bir mağaradır. Mağara içerisinde sarkıt ve dikitler mevcut.

Günpınar Şelalesi

Darende ilçesinin 10 km. batısındadır. Günpınar Çayı, kaynağından çıktıktan sonra kayalar arasında oldukça yüksek bir düşüş yapar. Şelalenin çıkardığı ses, toz halinde çevreye yayılan su zerreciklerinin kayalar üzerinde akışı izlenmeye değer görüntüler ortaya çıkarıyor. Şelalenin çevresini kaplayan ağaçlar, Günpınar’ın görünümünü daha da muhteşem hale getirmiş. Şelale, her yıl çok sayıda ziyaretçinin akınına uğruyor.

Somuncu Baba ve Çevresi

Darende ilçesi, eski Darende mevkisinde yer alan Somuncu Baba Camii önünde bulunan balıklı havuzu, balıkların çıktığı kuyu ile, caminin hemen yanında akan Tohma suyunun geçtiği vadi ve Tohma kenarındaki Kudret hamamı mutlaka görülmesi gereken yerlerden.

Somuncubaba Darende

İspendere İçmesi

Malatya – Elazığ yolu üzerinde şehrin 28 km. doğusunda İspendere köyünde yer alıyor. İçme, ağaçlar arasında açık bir alanda olup, üç kaynaktan çıkan su hem içme, hem de banyo yapma amaçlı kullanılıyor. Suyun; sindirim sistemi, idrar yolları ve karaciğer hastalıklarına iyi geldiği söyleniyor. Bölgede bir motel ve gazino mevcut.

Balaban İçmesi

Darende ilçesi, Balaban bucağına 1 km. uzaklıkta. Mide, böbrek rahatsızlıkları ve cilt hastalıklarına iyi geldiği belirtiliyor.

Harap Şehir İçmesi

Doğanşehir ilçesindeki bu içmenin suyu, idrar yolları hastalıkları ve böbrek rahatsızlıklarına iyi geldiği söyleniyor.

Şehirde yapılan önemli kutlama ve törenler:

Malatya’nın Türkiye çapında kutlanan;

• Atatürk’ün Malatya’ya ilk gelişinin kutlanması 13 Şubat,
• II. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün ölüm yıl dönümü nedeniyle yapılan anma töreni 25 Aralık,
• Malatya Kayısı Bayramı ve Fuarı 17-31 Temmuz,
• Arapgir ilçesi Bağbozumu Şenlikleri Eylül ayının ilk haftası,
• Yeşilyurt Kiraz Festivali 17-18 Haziran,
• Akçadağ Kültür ve Sanat Şenlikleri Eylül ayında,
• Çilek hasat mevsimi Kale ilçesinde de “En iyi Çilek Üretimi” yarışmaları önemli günler olarak dikkat çekiyor.

---

Bizi takip edin! | Follow us!

Anadolu’dan ve Dünya’dan lezzet notlarımızı paylaştığımız instagram.com/gurmexcom ve facebook.com/gurmex sosyal medya hesaplarımızdan bizi takip edebilirsiniz.

---

Malatya’da Ne Alınır?

Şire Pazarı Malatya

İkramlarla karnınızın ve gözünüzün doyduğu, bir şey almadan asla çıkamayacağınız pazar. Malatyada kayısının nabzı burada atıyor. Kayısı pestili almadan dönmeyin!

Şire Pazarı

Bakırcılar Çarşısı

Her türlü bakır eşyayı bulabileceğiniz insanı alıp götüren bir atmosfere sahip çarşı. Mutlaka uğrayın!

Bakırcılar Çarşısı

Malatya’da Yapmadan Dönme Listesi

• Kanal boyunda turlamadan,
• Darende Somuncu Baba külliyesine uğramadan,
• Tohma Çayında temiz havayı ciğerlerinize solumadan,
• Darende Gürpınar Şelalesinde şırıl şırıl akan suya ayağınızı sokmadan,
• Battalgazi Ulucamii, Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı ve Kanlı Kümbeti gezmeden,
• Pütürge’de Nemrut dağı eserlerini görmeden,
• Yeşilyurt Su sesinden yemek yemeden,
• Şire pazarından Kayısı pestili almadan,
• Bakırcılar çarşısını gezmeden,

Dönmeyin!

Işık Aslan – Gurmex Malatya

Malatya Yemekleri hakkında bilgi almak için tıklayın.

Diğer Malatya yazıları için buraya tıklayın.

Bu rehber hazırlanırken Malatya Valiliğinden destek alınmıştır.